Cem Yılmaz’ın yıllar önce Türk Telekom Stadı’nın reklam filminde söylediği ve dillere pelesenk olan ‘Yanlış anlamayın hocam mekan oynatıyor’ repliğini bilmeyen yoktur. Şimdilerde bu söz tersine döndü. Süper Lig’deki zeminlerin hali içler acısı ve sporcu sağlığını tehdit edecek seviyeye ulaştı. Peki sorunun kaynağı nedir ve çözümü yok mudur? Bu sorulara cevap aradık…
Alican ÖZCAN | Süper Lig’de maç takviminin sıkışmasıyla saha zeminlerindeki defolar da kendisini göstermeye başladı. Bakımı düzgün yapılmayan ve tabiri caizse ‘patates tarlasına’ dönen zeminlerde art arda yapılan maçlar, ligin kalitesini sorgulattığı gibi futbolcu sağlığına da en büyük tehdidi oluşturan etkenlerin başında geliyor.
Futbolda yaşanan sakatlıkların yüzde 30’unun ikili mücadeleden, yüzde 35’inin zemin (antrenman tesisleri de dahil) kaynaklı olduğunu düşünürsek durumun ciddiyetini kavramak daha kolay olacak. Galatasaray’ın son olarak Malatya’da oynadığı maçtaki zemin tartışmaları beraberinde getirirken Faslı futbolcu Sofiane Feghouli’nin 26. dakikada sakatlanması isyanın boyutunu artırdı.
Aynı şekilde Erzurumspor-Fenerbahçe maçında kameralara yansıyan zeminin hali, milyonlarca Euro verilen futbolcuların sakatlanmasına davetiye çıkartır gibiydi. Hemen hemen her şehirde Avrupa standartlarında statlara sahip olsak da, işin asıl önemli kısmı olan zeminlere aynı özenin ve dikkatin gösterilmediği bir gerçek.
Peki, saha zeminini sağlıklı tutmak çok mu maliyetli? Kulüpler bu sorunu halı altına mı süpürüyor? Süper Lig’deki sahaların, İngiltere Premier Lig’de gördüğümüz halı gibi zeminlere benzemesi için ne yapılması lazım?
Gelin birlikte yanıt arayalım..
Bakım maliyeti ne kadar?
Zeminlerin kötü olmasına sebep olarak akla gelen ilk gerekçe maliyettir. Ancak kulüplerin transfere harcadığı paraları düşününce, sahaların bakımına harcanacak paranın devede kulak kalacağını söylemek yanlış olmaz. Türkiye’de zemin bakımları üç şekilde yapılıyor. Bazı kulüpler kendi personeliyle, bazıları özel firmalarla, bazıları ise Spor İl Müdürlükleri aracılığıyla. Özel sektörde zemin bakımı içini aylık 80 bin TL ayırmak yeterli oluyor. Bakım için gerekli makine parkuru ise maksimum 150 bin Euro değerinde.
Eskişehirspor’un tesislerinde 9 yıl görev aldıktan sonra 2009-2014 yılları arasında stat müdürlüğü yapan ve zemin konusunda uzmanlaşan Tarık Uslu, konuyla ilgili olarak gazetemize yaptığı açıklamada “Ekonomik durumlardan dolayı insanlar yatırım yapmak istemiyor ama sahaya yapacakları harcama, büyük kulüplerin yedek kulübesindeki oyuncuların maliyetinin yüzde 1’i bile etmez” ifadelerini kullandı.
Greenkeeper belgesi bulunan, ABD, Fransa, Danimarka, İngiltere gibi ülkelerde çim konusunda eğitim aldıktan sonra Türkmenistan, İran, Rusya ve Katar gibi ülkelere danışmanlık yapan Uslu, 2012-2013 sezonunda Atatürk Stadyumu’nun en iyi zemin unvanını almasını sağlamıştı.
Herkesin zemini iyi, bizde neden kötü?
Mutlaka iklim ve mevsimsel farklılıkların zeminlere doğrudan etkisi var. Ancak sorunun asıl kaynağı vizyon, bütçe ve eğitim olarak göze çarpıyor. Türkiye’de bu konuda ayrılan kısıtlı kaynak nedeniyle tecrübeli ve işinde uzman kişilerin yetişmesi de mümkün olmuyor.
“Bilinçli ve eğitimli kişilere ihtiyaç var” diyen Uslu, “Bir futbol kulübü futbolcusuna, gösterdiği meziyete ne kadar önem veriyorsa bu zemin işlerine de o kadar dikkat etmeli. Her yıl bu dönemlerde aynı sorunlar yaşanıyor. Bilinçli bakımların yapılmamasından dolayı bunlar oluyor. Futbol kulüplerinin statlarına ve tesislerine yatırım yapması gerekiyor” sözleriyle sorunun kaynağına dikkat çekiyor.
Ayrı bütçe, ayrı planlama
Kulüplerin hem stat, hem de tesis zeminlerine ayrı bütçe ayırması gerektiğinin altını çizen Uslu, yeni dönemde çim bakımı konusunda teknolojilerin de farklılaştığını ve ülkemizin bu konuda geride kaldığına dikkat çekiyor:
“Artık sistem kendisini yeniledi, dijitale geçti. Bununla ilgili bir sürü formüller var. Bunları insanların bilmesi gerekiyor. Kulüplerin biraz da sahalarına bütçe ayırması gerekiyor. Stadyumun bütçesiyle, zeminin bütçesi farklı tutulmalı. Zeminlerin kaldıracağı bir potansiyel var. Hibrit sisteme geçildi ama futbol kulüplerinin bütün giderlerinden yanı sıra tek bir kalem olarak antrenman sahalarına ve stat zeminlerine ayrı bir bütçe ayırması gerekiyor.”
İLGİLİ HABER 
Adil Gevrek: `Parasal olarak şok ciddi sıkıntı var`
‘Evinin önündeki çimden anlamakla olmaz’
Federasyonda ve kulüplerde zeminden görevli kişilerin tecrübesiz olduğunun altını çizen Uslu, çim üzerine özel eğitimler verilmesi gerektiğini ve uzmanlar yetiştirilmesi gerektiğini belirtiyor:
“İngiltere’de gördüğümüz statların zeminleri her sene değişiyor. Bunların formülleri var. Üst yenileme ve benzeri uygulamalar yapılıyor. Federasyonun da bir takım direktifleri uygulaması lazım. Sahayla ilgili denetçiler var. Arkadaşların da heveslerini kırmak istemem ama çoğu tecrübesiz. Bu işle ilgilenen kişilerin tek işinin bu olması lazım. Seminerler düzenlenerek bu tarz insanların yetiştirilmesi gerekiyor. Bir futbol kulübünde 10 sene çalışan çimci yok. Parktan, bahçeden, evinin önündeki çimden anlayan adamla futbol zeminini anlayan çimci aynı olmuyor. Bu çok profesyonellik isteyen bir iş.”
“Toprağı tanımalı, jeoloji ve kimya bilmeli”
Çim konusunda uzmanlaşmış kişilere ihtiyaç olduğuna dikkat çeken Uslu, “Eğitim olmadan hiçbir şey olmuyor. Ondan sonra uygulama çok önemli” diyor ve ekliyor:
“Ancak teknik terimleri bilmesi lazım ve meteorolojiyi iyi takip etmek gerekiyor. Bu işi yapan arkadaşın hava raporlarını takip etmesi, kimyasalı bilmesi lazım. Aynı zamanda toprağı tanımalı, jeoloji bilgisi olmalı, meteoroloji bilgisi olmalı bunların hepsiyle ilgili üst ve alt yapılar olarak eğitimler alınmalı. Çim farklı bir dünya.”
“Zemin güzel olmadığı zaman…”
“Futbol sahasını tiyatro sahnesi olarak düşün, sen sahnede oyununu oynuyorsun. Sahnen ne kadar güzel olursa, bu işte de o kadar başarılı olursun. Artık taraftar da yok tribünde futbolcunun zevk alabileceği tek yer saha. Zemin güzel olmadığı zaman yapacak bir şeyi kalmıyor. Futbolun kalitesini ortaya çıkartan yer bu sahadır.”
İLGİLİ HABER 
Yeni Malatyaspor-Galatasaray maçında zemin isyanı